انواع وام بانکی در ایران
انواع مختلفی از وام‌ها وجود دارند که برخی از آنا مختص به بانک‌هایی خاص بوده و برخی نیز به‌صورت عمومی در اکثر بانک‌ها قابل دریافت می‌باشد. بسته به نوع وام مدارک و ضمانت‌های مختلفی هم برای هر یک لازم است که در این بخش به‌صورت مفصل به توضیح آنها خواهیم پرداخت.
خرید وام ازدواج
وام ازدواج یکی از رایج‌ترین انواع وام در ایران است. دولت برای تسهیل ازدواج جوانان و بالا بردن روحیه آنها در بدو شروع زندگی، اقدام به پرداخت وامی با عنوان وام ازدواج به آنها می‌نماید. این وام از طرف هیئت دولت و مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و پرداخت آن برحسب میزان بودجه و دارایی‌های هر بانک دولتی به میزان مشخص در سال برای آنها اجباری است. به این معنی که هر بانکی در هر شعبه خود اجباراً باید تعدادی وام ازدواج در صورت داشتن متقاضی پرداخت کند.
از همان ابتدای تصویب این طرح، میزان سود آن ۴% اعلام شده و هنوز هم با همین مقدار سود به افراد تازه ازدواج کرده تعلق می‌گیرد. البته مقدار آن در سال‌های اخیر با رشد قابل‌توجهی روبرو بوده و در ابتدای سال ۹۹ به ۱۰۰ میلیون تومان برای هر زوج رسیده است. افراد ایثارگر و جانباز هم دو برابر افراد عادی از این وام برخوردار می‌باشند. سود ۴ درصد و البته زمان پرداخت بسیار اندک آن باعث شده تا یکی از جذاب‌ترین وام‌ها در ایران لقب بگیرد.
ضمانت‌های لازم برای این وام در بانک‌ها کمی با هم متفاوت است. اما به‌صورت کلی دو ضامن کارمند رسمی با فیش کسر از حقوق برای هر کدام از وام‌ها، اصلی‌ترین مدرک لازم برای دریافت آنها می‌باشد.
خرید وام مسکن
وام مسکن نیز یکی از وام‌های معمولی است که در ایران به ازای سند ملکی پرداخت می‌شود. هرچند بانک‌های مختلف در حال حاضر برای پرداخت وام مسکن اقدام می‌نمایند، اما اصلی‌ترین مرجع پرداخت این وام بانک مسکن است. طرح‌های بسیار متنوعی هم در این بانک برای دریافت تسهیلات مسکن وجود دارد که هر کس بسته به شرایطی که دارا می‌باشد می‌تواند از یکی از این طرح‌ها استفاده کند.
در حال حاضر بانک مسکن، از طرح‌هایی مانند طرح مسکن جوانان، طرح مسکن زوجین یا خانه اولی‌ها، طرح وام مسکن با اوراق بانک مسکن و چند طرح دیگر که تنها با ارائه سند خانه قابل دریافت است. البته شرایط و مبلغ هر کدام از این طرح‌ها نیز با یکدیگر متفاوت است. در اکثر موارد خانه‌ای که سند آن برای دریافت وام مسکن در رهن بانک قرار می‌گیرد، باید زیر ۲۵ سال سن داشته باشد.
میزان مبلغ وام نیز برحسب قیمت کارشناسی ملک در شهرهای مختلف متفاوت است. شهرهای بزرگ مانند تهران به دلیل بالا بودن قیمت مسکن، بیشترین مبلغ وام مسکن را دارا می‌باشند. وام مسکن خانه اولی‌ها هم از دو طریق خرید اوراق یا داشتن حساب بانکی در بانک مسکن قابل دریافت است. البته میزان سود این دو روش با هم متفاوت است.
در روش خرید اوراق سود بانکی کمی بیشتر حساب شده اما بانک معمولاً سریع‌تر اقدام به پرداخت آن می‌نماید. البته زمان دریافت وام در بانک مسکن به بودجه شعبات مختلف آن نیز بستگی دارد. سند ملکی اصلی‌ترین مدرک لازم برای دریافت این نوع وام می‌باشد.
خرید وام کالا
وام کالا نیز یکی از وام‌های عمومی برای بانک‌های ایران است که هر کدام از آنها با مدارک و ویژگی‌های خاص خود اقدام به پرداخت این وام می‌نمایند. در این نوع وام بانک برای خرید برخی کالاها اعم از وسایل خانه مانند فرش، یخچال و ماشین لباسشویی و … به افراد وام می‌دهند. نرخ سود فعلی اکثر بانک‌ها برای این نوع وام ۱۸ درصد است که معمولاً هم نیاز به ضامن کارمند با فیش کسر از حقوق خواهد داشت.
البته نوع کالا هم در بانک‌ها با هم کمی تفاوت دارد. هر بانک این وام را برای فروشگاه‌های خاص طرف قرارداد با خود اعطا می‌نماید. برخی معیارها مانند خرید اجناس تولید داخل هم در بسیاری از بانک‌ها از جمله شرایط دریافت این وام محسوب می‌شود.
خرید وام خودرو
وام خودرو هم همان‌طور که از اسمش پیداست، نوعی وام برای خرید خودرو می‌باشد که افراد می‌توانند در زمان خرید خودرو از آن استفاده کنند. البته این وام تنها برای خودروهای داخلی توسط اکثریت بانک‌ها پرداخت می‌شود. اصلی‌ترین مدرک لازم برای دریافت این وام نیز خرید خودرو و ضمانت با فیش کسر از حقوق کارمندان رسمی دولت است. البته این نوع از وام دارای سقف مشخصی است که هرساله توسط بانک‌ها اعلام می‌شود.
برای مثال در آغاز سال ۹۹ مبلغ این وام در اکثر بانک‌ها تا سقف ۱۵ میلیون تومان پرداخت می‌گردد. سود آن نیز با نرخ ۱۸ درصد محاسبه می‌گردد. هرچند برای خودروهای گران‌قیمت امروزی این وام خیلی قابل‌توجه نیست، اما می‌توان از آن برای پر کردن کمبود نقدینگی و یا ارتقاء مدل موردنظر خودرو استفاده نمود.
خرید وام خودروی فرسوده
یکی از تمهیدات دولت برای کاهش آلاینده‌های آب‌وهوا و محیط‌زیست، اعطای تسهیلات تعویض خودرو فرسوده برای مالکان این خودروها می‌باشد. این طرح در برخی از بانک‌ها با مبالغ مختلف به افراد پرداخت می‌شود. تاکسی‌ها اصلی‌ترین هدف این طرح می‌باشند که مبلغ تسهیلات آنها معمولاً با سود ۴ درصد پرداخت می‌گردد. البته سقف قیمتی برای این نوع وام نیز مطرح بوده و هر بانک شرایط خاص خود را برای آن تعریف نموده است.
وام جعاله تعمیر مسکن
وام جعاله تعمیر مسکن تسهیلاتی است که به دارندگان خانه‌های قدیمی برای تعمیر و نگهداری خانه‌های خود اعطا می‌شود. این نوع وام در بانک‌های مختلف پرداخت می‌گردد اما اصلی‌ترین مرجع آن بانک مسکن است. استفاده از وام جعاله تعمیرات مسکن کمتر برای این مفهوم به کار گرفته می‌شود. در اکثر موارد افرادی که برای دریافت وام خرید مسکن اقدام می‌کنند، در کنار آن این وام را نیز دریافت می‌کنند تا کمی قدرت خرید و نقدینگی خود را افزایش دهند.
البته روش‌های دریافت وام جعاله باز متغیر است. در بهترین روش افراد می‌توانند با تهیه اوراق بانک مسکن، از این بانک اقدام به دریافت تسهیلات جعاله نمایند که در حال حاضر برای یک زوج مبلغ ۴۰ میلیون تومان می‌باشد. البته مانند وام خود مسکن این وام نیز به مرور افزایش یافته است. با همان سندی که برای دریافت وام مسکن اقدام می‌شود، می‌توان وام جعاله تعمیر مسکن نیز دریافت کرد.
خرید وام مضاربه
وام مضاربه از جمله وام‌های تخصصی در بانک‌های ایران است که بااینکه در همه بانک‌ها اعطای آن رواج دارد، اما همه نمی‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند. بانک‌ها برای تأمین نقدینگی افرادی که فعالیت‌های اقتصادی دارند، اقدام به پرداخت وام به آنها نموده و با درصدهای مشخصی در سود نهایی این فعالیت اقتصادی با آنها شریک می‌شود.
مضاربه قراردادی است که بین بانک به‌عنوان تأمین‌کننده پول و تاجر و یا فعال اقتصادی به‌عنوان شخص بسته می‌شود. داشتن مدارکی مانند پروانه کسب و مدارک مربوط به تأسیس کسب‌وکار و محل آن از اصلی‌ترین مدارک لازم برای دریافت این نوع وام می‌باشد. طبق قانون مضاربه بانک‌ها موظف هستند که یا به‌صورت یکجا و یا به‌صورت دوره‌ای در دوره‌های مشخص مبلغ لازم برای مضاربه را برای مراجعه‌کنندگان تأمین کنند.
وام خرید ماشین آلات و تجهیزات یا مواد اولیه
یکی از وظایف بانک‌ها در بانکداری اسلامی کمک به رونق اقتصاد و تأمین نقدینگی لازم برای کسب‌وکارهای سازنده در صنایع مختلف مانند کشاورزی می‌باشد. وام خرید ماشین‌آلات و تجهیزات یا مواد اولیه هم در همین راستا تعیین‌شده و از طرف بانک‌ها به فعالین در این رسته اعطا می‌گردد. تقریباً همه وام‌ها این تسهیلات را در لیست تسهیلات خود دارا می‌باشند.
میزان مبلغ این وام نیز بسته به قیمت مواد اولیه یا ماشین‌آلات لازم دارد. البته بانک‌ها بسته به شرایط همه یا قسمتی از قیمت تمام‌شده چنین کالاهایی را می‌پردازند. این نوع وام معمولاً دارای یک دوره تنفس هم می‌باشد که در موارد خاص می‌تواند تا ۵ سال هم به طول بیانجامد.
وام ازدواج ایثارگران
ماده ۱- تسهیلات موضوع این دستورالعمل از محل منابع قرض‌الحسنه بانک‌های عامل و به میزان دو برابر تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای افراد عادی پرداخت می‌شود. یعنی اگر رقم وام سال ۹۹ در برای عروس یا داماد ۵۰ میلیون تومان است با استعلام ایثارگری به ۱۰۰ میلیون تومان می‌رسد. البته این افزایش دوبرابری فقط مختص یکی از زوجین (فردی که بند ایثارگری دارد) است.
ماده ۲- متقاضی ایثارگری می‌تواند در سامانه ازدواج ثبت نام نماید که همانند سایر متقاضیان ازدواج، قبلاً از تسهیلات موصوف استفاده نکرده باشد.
ماده ۳- با توجه به ماده (۵۰) قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران، افراد ایثارگر مشمول، صرفاً شامل خود جانبازان، آزادگان و فرزندان آنان و فرزندان شاهد می‌باشند.
ماده ۴- مدت بازپرداخت تسهیلات موصوف، همانند سایر متقاضیان حداکثر ۷ سال (۸۴ ماه) می‌باشد.
ماده ۵- پرداخت تسهیلات موضوع این دستورالعمل از زمان ابلاغ مصوبه قابل اجرا می‌باشد.
ماده ۶- رعایت سایر شرایط و ضوابط اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای این تسهیلات الزامی می‌باشد.
ماده ۷- در راستای اجرای ماده ۵۰ قانون خدمات رسانی به ایثارگران، و اعطای وام ازدواج به خانواده شهدا، جانبازان و ایثارگران بر اساس بندهای (ز)، (ح) و (ط) ماده ۱ دستورالعمل قانون خدمات رسانی به ایثارگران، درصورتی که استعلام وضعیت مشمولین مذکور در سامانه تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج جهت بهره‌مندی آنان از تسهیلات موصوف از طریق وب سرویس میان این بانک و بنیاد شهید (برای ازدواج دوم و در صورتیکه متقاضی در ازدواج قبلی از تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج بهره مند نگردیده باشد) مثبت درج گردد، مورد اقدام قرار می‌گیرد:
خانواده شاهد: خانواده‌های معظمی که در راه اعتلای اهداف عالیه انقلاب اسلامی و مبارزه با دشمنان انقلاب یکی از اعضای خانواده‌شان (پدر، مادر، همسر، فرزند) شهید یا مفقودالاثر یا اسیر شده باشد.
خانواده ایثارگران: خانواده‌های جانبازان و آزادگان که شامل همسر، فرزند و والدین آنها می‌شود.
در صورت فوت جانبازان و آزادگان مشمول این قانون، خدمات و امتیازات مربوط، به خانواده تحت تکفل آنان تعلق می‌گیرد.